Trước Lễ Giáng Sinh một tháng, hắn
đã dọn nhà đi tiểu bang khác. Hắn chìu theo ý của vợ. Lệnh Bà... Xã!
Bà không chịu lạnh được. Bà không
thích tuyết! Bà thích nắng như ở quê Bà. Bà là "Người Việt gốc... mắm"! Đương
nhiên! Nhưng hổng biết Bà gốc... mắm gì? Mắm tôm? Mắm ruốc? Mắm cá linh - cá sặc?
Chắc hổng phải mắm... bò hóc - Sóc-xà-bai?
Bà từng bật mí "bí mật" về gốc
gác của Bà. Rằng thì là... Bố, Bắc Di Cư 1954. Gặp Mẹ tại... Huệ (Huế), sanh Bà
tại... Cái Vồn, Cần Thơ. Gặp hắn, yêu hắn và bắt... lấy hắn làm chồng tại Sègòn
(Sàigòn). Và tự cho Bà là người Saigonnaise ăn me, ăn cốc... chánh cống 72 phần
dầu xà-bông Cô Ba.
Có lẽ, nhờ pha trộn nhiều thứ mắm
mà Bà... Xệ! Béo! Mập! "Thùng phuy biết đi"! Từ trong nhà ra ngoài cửa,
Bà có mỹ danh Bà "Xã... Xệ"!
Xin nói ngay. Bà là "Bà Xã...
Xệ" Không liên quan gì đến nhân vật bằng tranh vẽ Xã Xệ do Bút Sơn (người
Sài gòn) hí họa. Xã Xệ xưa là đàn ông, béo phì như heo, đầu trọc lóc, chỉ có một
sợi tóc... quăn như đuôi.. heo (lợn) đăng trên báo Phong Hóa, năm 1934. Xã Xệ
xưa là bác nhà quê cổ hủ, ngây ngô ra tỉnh, có những suy nghĩ "tréo ngoe,
tréo cẳng ngỗng" trước sự đời, sự việc mắt thấy tai nghe. Kể chuyện đời
trên báo. Có duyên! Đáng mắc cười!
Theo các "nhà toán học xóm Bàn
Cờ" "Bà Xã Xệ" là con số "Không" to tướng! Quá khổ! Có
vẻ "bự con" hơn... Ông Xã Xệ xưa. Bà khá "đanh đá",
"chanh chua". Nói chuyện nhà
mình cho cả xóm giềng nghe. Vô duyên! Đáng bật khóc!
Còn ông? Không! Còn hắn thì sao? Số
mấy? Có "đáp án" ("từ" sau 75 - đáp số) ngay: Hắn là con số
1 (một)! Các bà Tám kể cả các Ông Tám từ Chợ Bàn Cờ, chợ Vườn Chuối, cho tới chợ
Nancy, Chợ Vườn Lài, Chợ 20 (góc Cao Thắng và đường 20, tức Phan Thanh Giản,
nay là ĐBP), chợ Chuồng Bò, Ngã Bảy, chợ Cá Trần Quốc Toản đều "rành sáu
câu" về hắn!
Phải tính luôn các chợ Xóm Chiếu,
Tân Định, Đa Kao, Cầu Muối, Cầu Ông Lãnh, Cầu Kho, Da Bà Bầu, rồi Cây Thị, Cây Quéo, v. v... Đã là bạn hàng đều
biết mặt mũi hắn!
Hổng phải hắn ngon lành, khôn lanh,
giỏi giắn hơn người, gì gì... đâu! Nhiều
chợ biết đến hắn, là do hắn từng là anh chàng đạp xích lô, rồi qua chạy xe xích
lô máy chở các "bạn hàng" đến các chợ lân cận chợ Bến Thành.
Thân hình hắn ốm nhách! Hắn cũng vốn
là một "ông nhà quê lên tỉnh". Lên Sài Gòn làm thuê, phu khuân vác bến
Cảng, Kho Năm. Từng bị "cặp rằng" bóc lột, nhũng nhiễu, đày đọa. Hắn
chịu đựng cam khổ. Ngày đi làm, tối đi học thêm. Cuối cùng cũng đỗ đạt, thành
tài. Có vợ, có con, có nhà cửa "đàng hoàng"! Hắn chưa từng làm
"Lý trưởng" và mắt không bị "toét"! (Tiếng Bắc Kỳ. Còn Nam
Kỳ Lục Tỉnh hay Trung Kỳ "xứ nẫu" gọi "mắt bét" - Mắt bị
gió cát làm hoen đỏ mi mắt). Nhưng, hắn cũng có "ria" tua tủa như rễ
tre, tóc búi "củ tỏi". Đầu không khăn đóng. Chi mặc áo dài vào những
khi giỗ quãy. Không cắp ô (dù). Không dép cặp nách như Lý Toét của Nhất Linh
Đông Sơn và bao nhiêu họa sĩ khác sau đó.
Hắn ốm cà-tong, cà-teo như con khô!
Gầy như cây tre miễu (miếu). Không khác mấy (gì) cây nêu đình làng, hay cây nêu
trồng trước nhà Ông Bà Nội vào trưa 23
tháng Chạp, khi cúng đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng. Hoặc được dựng lên chậm nhứt
là vào chiều Ba Mươi, lễ Rước Ông Bà Tổ Tiên về "Ăn Tết" với con
cháu.
Bạn hàng chợ quen gọi hắn là
"Lý Toét" để "đối chọi" lại "Xã Xệ" bà vợ hình vóc "nái xề" của hắn.
Nhưng người xóm láng giềng ở Tiểu
bang "tuyết lạnh tình nồng miền Đông Bắc Mỹ, mà vợ chồng hắn vừa mới rời
khỏi, nhớ nhiều, là qua hình ảnh "Ông Bà Già Noel" một gầy một béo
này.
Bây giờ gia đình hắn đã "xuôi
Nam" bằng chiếc U-Haul truck mướn kéo theo chiếc xe nhà "Mẹc-xi-đì"
(Mercedes-Benz 360) cổ lổ sỉ của hắn. Qua mấy ngày đêm "bầu đàn thê tử' của
hắn đã đến nơi... An nghỉ! Vợ hắn đang thả hồn theo mây gió!
Tết ta, Tết Âm lịch, đã đến nơi. Hắn
đang tất bật sắp xếp, trang trí trong nhà; còn ngoài sân vườn, tính sau. Hai thằng
con trai 13, 15 tuổi, sanh tại Mỹ, mà giỏi hết chỗ nói! Nói đúng giọng Việt,
không ngọng nghịu! Vợ chồng hắn dạy con: Ở Trường nói tiếng Anh, về nhà nói tiếng
mẹ đẻ, Việt Nam". Các con không cần Ba biểu, mẹ sai, làm tất tần tật. Cười
nhiều! Ít nói! Đứa con gái 10 tuổi là giỏi nhứt. Lăn xăn bên Ba. Một "nữ hầu
cận" đắc lực! Việc gì cũng nhào vô phụ. Chân như sáo. Miệng như cưỡng:
- Con biết rồi! Con làm được! Ba
làm việc khác đi!
Bàn thờ Ông Bà được hắn đặt vào một phòng trên lầu. Cầu thang vừa bước
lên đã thấy. Bộ chưng đèn lư lửa, ngũ sự bằng đồng được hai đứa con trai lau
chùi, đánh bóng sáng loáng. Tất cả các con tự chọn phòng cho mình; ngoài trừ
"master bedroom" với cái giường bự nhứt, đặc biệt cho "Bà
Xã Xệ".
Việc dọn nhà coi như tạm ổn định!
Bà Xã Xệ bàn ngay vào việc chuẩn bị cho "Ba Ngày Tết". Bà kêu hắn chở
đi chợ sắm Tết. Đất lạ, người hổng quen. Biết chợ ở mô? Hắn gọi thằng bạn nối
khố:
- Ê mày! "Thằng dụ dỗ" gia đình
tao dọn về đây là do mày! Mày là "Thổ địa", hùng cứ từ khi vượt biên
sang đây. Mày là một "Quảng cáo viên không công", một chuyên viên
"dụ" nhiều bạn "mu" (move) về đây. Rảnh hông? Chở tao đi chợ cái coi!
- Tuân lệnh!
Đầu dây bên kia trả lời có vẻ sốt
sắng, ngoan ngoãn.
"Thằng dụ dỗ" - tên do
Lý Toét đặt - suốt tuần qua, đã tận tình giúp đỡ, chỉ vẽ rất chi li, đón rước,
phụ dọn, giúp trang trí. "Thằng dụ dỗ" còn nói rõ, nhắc tới, lập lui
những tập tục, văn hóa, chánh sách địa phương, xóm láng giềng, ngày giờ đem
thùng rác ra đường, v.v... cho hắn nghe, hắn nắm!
Thằng bạn, "thằng dụ dỗ"
mà hắn kêu (gọi) là "mày" và xưng "tao" trong vòng 5 phút
đã "trình diện", "phụng mệnh" làm "hướng dẫn viên du lịch"
cho vợ chồng hắn, Lý Toét và Bà Xã Xệ!
- Mày đưa tụi tao tham quan phố thị
"downtown" một vòng cho biết. Rồi lướt qua Phố Tàu. Quan trọng hơn, nơi cần đến là... Phố Việt
Nam! Chợ Việt Nam! Nghe chưa?!
Lý Toét tỏ ra vẻ cấp trên nói như
ra lệnh.
Đến nơi, hắn xuống xe, theo bà vợ
đang chậm chạp, "bê" thân hình quá "xệ" đi vào chợ mua vài vật dụng cần thiết và những
phẩm vật cúng Ông Táo. Ngày mai là 23 tháng Chạp rồi!
Trước khi về đến nhà, hắn - Lý Toét - nhắc bạn:
- Hẹn mày vào sáng 28 sẽ đi chợ Tết, nghe mậy! Vợ tao cần mua đồ nấu
bánh tết, bánh chưng, bánh ú, bánh ít nhưn (nhân) dừa, nhưn đậu xanh. Bả liệt
kê những món đồ cần mua, như một lá sớ Táo quân đây nè mày:
Nào nếp, bột nếp, dừa nạo, đường
cát trắng, đường cát nâu, lá chuối, lá dứa, đậu xanh cà đã đãi sạch vỏ, thịt ba
chỉ (ba rọi). Rồi, nào muối, tiêu hột, tiêu xay, hành tím, va-ni (vanille), đậu
phộng, dầu ăn. Cuối cùng là giấy bọc
(wrap), dây nhợ để cột, dây thun để buộc hờ, v.v...
Sáng sớm, "Thằng dụ dỗ"
đã đến, kêu Lý Toét lái xe của mình chạy theo.
Vợ hắn lần lượt mua hết thứ này đến
thứ khác, bỏ vào xe "car mart" cho hắn đẩy "lót tót" theo
sau. Hắn dịu dàng nhắc vợ lựa hai trái... sầu riêng, món mà hắn "khoái khẩu",
mê nhứt.
Lý Toét quay sang hỏi bạn:
- Mày thích Mâm Ngũ Quả "chôm
đủ xài" phải không?
- Bậy! Tao thích "Cầu vừa đủ
xài" thôi!
Bạn hắn trả lời. Cả hai cùng cười!
Hai bạn cùng đi tìm quầy bày dưa hấu,
thơm (khóm), chuối, mãn cầu, nho, táo, bông hoa, nhang, đèn, v.v... để chưng
trên Bàn Thờ cúng Ông Bà. Lý
Toét lựa chọn và mua cho "Thằng dụ dỗ" và mình mỗi người hai cây tắc
(hạnh, quất) sai oằn trái, một cành mai và một cành đào thứ thiệt, không phải
cây gắn bông nylon. Hắn không quên mua mấy trăm bao lì xì in chữ quốc ngữ, Việt
Nam, và cả chục phong pháo, có cả pháo tống.
Về đến nhà, vợ hắn đã bày hàng ra đầy
cả bếp. Vợ "thằng dụ dỗ" cũng đã qua giúp một tay. Chị này là người Bắc
chính cống, theo bố mẹ xuống "tàu há mồm" vào Nam năm 1954, giỏi nữ
công gia chánh. Chị gói bánh chưng. Nghề gia truyền của mình. Hai đứa con gái của
chị phụ xé và lau lá chuối.
Bà Xã Xệ chuyên trách về bánh Tét.
Ngoài bánh tét nhưn (nhân) chuối, còn gói bánh tét kiểu Trà Cuôn - Trà Vinh.
Bánh khi cắt ra khoanh, nhưn có ba màu. Tím - lá cẩm. Xanh - lá dứa, hoặc là bồ
ngót. Cam - trái gất.
Bà Ngoại, má của Bà Xã Xệ, tóc bạc
phơ, môi đỏ au vì miếng trầu đang nhai, ngồi xếp bằng trên sàn nhà, gói bánh ít
hai nóc. Nhưn dừa thì xé một chút lá trên nóc bánh, làm dấu. Bánh nhưn đậu xanh
khỏi cần. Bà người gốc miền Trung, cho nên, bà cũng đã gói thêm vài chục cái
bánh cấp, bánh cúng nhưn đậu phộng. Bà ngoại làm vừa nhanh, vừa đẹp, vừa dòm
quanh chỉ bảo, nhắc nhở các con cháu kỹ thuật gói bánh. "Thằng dụ dỗ"
và "Lý Toét" phụ, giúp cột bánh "mệt nghỉ luôn"! Người thì
chăm chỉ buộc bánh chưng. Kẻ miệt mài lo bó bánh tét. Coi bộ cũng... đã thành
thạo, "có tay nghề" dữ đa!
Từ trưa đến chiều tối việc gói bánh
coi như xong. Bánh đủ chia cho hai nhà và một số bạn bè. Chỉ còn việc nấu bánh.
Vì gạo nếp chỉ vo vút, để sống, không hấp, trụng trước, "Bà Xã Xệ" nhắc
hắn phải nấu, luộc bánh trong 8 đến 10 tiếng đồng hồ bằng nồi áp suất. Bánh tét
nấu riêng. Bánh chưng luộc riêng.
- Vậy là phải thức suốt đêm! Hở?
Hắn hỏi vợ một cách khổ sở! Đáng
thương hại!
- Chớ sao! - Vợ hắn gằn giọng - Anh phải
canh chừng khoảng 2 tiếng là châm thêm nước. Coi chừng bánh khét! Khoảng 4 tiếng,
phải trở đầu bánh, cho chín đều! Sau 10 tiếng vớt bánh ra cho vào thau nước lạnh
rồi vớt treo lên cho ráo nước. Nhớ nhen!
Bà Xã Xệ còn nói như tự đánh bóng:
- Bây giờ các ông nấu bánh bằng nồi
áp suất, bếp gas, khỏe muốn chết! Có đâu như ngày xưa, tụi này ở dưới quê, phải
nấu bằng củi đước, củi bần, bằng xơ dừa. Khói mịt mù! Vừa nóng, vừa sặc khói, vừa
ho chảy nước mắt. Còn phải quạt lửa, chụm củi mỏi tay luôn!
Vợ "thằng dụ dỗ" tỏ vẻ
thông cảm:
- Để giết thì giờ, hai ông bày rượu
ra nhậu, nói chuyện xưa tích cũ, thời mà hai ông ở truồng tồng ngồng nhảy cầu
khỉ tắm sông. Chuyện chèo xuồng ba lá qua bên cù lao hái trộm xoài, ổi, ... bị
Ông Năm Trầu rượt chạy tóe khói, rớt xuống sông. Bà con ai cũng chạy mặt hai thằng
"cu tèo" một thằng cao như sếu (bây giờ là "Lý Toét", một
thằng lùn mà lối (bây giờ là "Thằng Dụ dỗ" đó!
Ngừng một chút như để xem phản ứng
của hai "cha nội" (ừ, mà hai ông cũng sắp làm Ông nội), uống một phần
ly trà đá, chị nói tiếp:
- Thường ngày, hai ông nhiều chuyện
lắm mà! Nói điện thoại cả hai, ba tiếng đồng hồ chưa dứt. Bây giờ, mỗi ông canh
chừng một nồi bánh, coi như đang hàn huyên tâm sự về thời "tiền 1975"
lúc hai ông từ giã ghế nhà trường, tòng quân ra chiến trận. Ngày xuân được các
em gái hậu phương gửi thư, tặng khăn. Thỉnh thoảng có các ca sĩ đến tận tiền đồn,
đứng trên "lô-cốt" (blockhaus) như Ngọc Minh, Phương Hồng Quế, v.v...
hát không cần micro.
Và thời "hậu 1975". Các
ông "được học tập cải tạo" 10 ngày hóa "mút chỉ cà tha" tại
những "trường" do chính mình chặt cây, cắt tranh dựng lên trong nắng
cháy, sương lạnh, gió thét mưa gào. Trời khóc, đất than cho vận nước suy vong,
dân tộc bên bờ vực thẳm, khốn khổ điêu linh. Lao động khổ sai. Phá rừng trồng
bobo nơi khỉ ho cò gáy, rừng thiêng nước độc! Ngày Tết, vợ con đến "thăm
nuôi" bằng những chiếc bánh "thắt lưng buộc bụng", những lon
Guigoz thư lèn trong muối đậu. Môi cười miệng khóc!
Ra trại. Người vượt biển trước. Kẻ
trốn bằng đường bộ sau! Mỗi người một tiểu bang. Tết này gặp nhau. Mặc dầu
không trọn vẹn; nhưng cũng tạm gọi là Tết đoàn viên!
Bà Xã Xệ chen vào:
- Anh Lùn hát hay, anh cao Lý Toét
đàn giỏi. Mời hai ông "đàn hát cho nhau nghe" đi nào!
Tiếng đàn, tiếng ca tài tử đã chuyền
sức nóng, cái quốc hồn quốc túy vào các nồi bánh tét, bánh chưng, Và bánh đã
chín tự bao giờ!
Đồng hồ thong dong gõ 12 tiếng.
Giao Thừa đã điểm! Tết Nguyên Đán
đã về!
Tiếng pháo nổ ròn tan trước hiên
nhà.
Người ta thấy hắn đường hoàng trong
bộ quốc phục, áo dài khăn đóng, chân mang hài đen lóng lánh hột...
"xàng"! Hắn đẹp hơn Lý Toét chính cống thuở 1934 trên báo Phong Hóa
và Ngày Nay. Hắn đang thành khẩn dâng hương trước bàn Thờ Gia Tiên nghi ngút
hương trầm. Hắn không còn là một Lý Toét quê mùa, dân dã! Hắn là một Lý Toét của
thời đại 4.0. Hắn đã từng "ăn Tết" giữa cơn mưa pháo. Hắn đã
"đón Tết" giữa ngục tù CS. Hắn đã "mừng xuân" trong trại Tỵ
nạn. Và hắn đang "chào mừng năm mới" đầy đủ hương vị, phong cách,
truyền thống Việt Nam trên quê hương thứ hai này.
Vợ hắn, trông có vẻ "sụt ký
lô" nhưng vẫn bệ vệ, núng nính trong chiếc áo dài gấm đỏ mang hình con rồng
vàng uốn lượn như hình dáng bản đồ đất nước Việt Nam. Và hơn nữa, bà mang trong
tim, trên người giồng giống "con Rồng cháu Tiên". Các con hắn quỳ bên
mẹ đang ngồi xếp chè he, xì xụp vái lạy, lâm râm cầu nguyện. Mẹ vái, con vái. Mẹ
lạy con lạy. Hồn nhiên như cái máy! Có thể Tết năm nay, các cháu đã hiểu thêm
chút ít về thuần phong mỹ tục, về văn hóa tốt đẹp ngàn đời của Ông Bà Cha Mẹ. Các cháu đã tham gia trực tiếp vào các công
việc chuẩn bị Tết. Đón Tết! Vui xuân! Cả ba đứa con hắn đã tham gia sinh hoạt Cộng
đồng trong Hội Chợ Tết với các tiết mục ca vũ nhạc. Được nhiều bà con tán thưởng!
Bà Ngoại được các con, cháu khoanh
tay trước ngực "chúc mừng năm mới". Chúc Bà "sống lâu trăm tuổi"!
Bà cười tủm tỉm! Mắt Bà rưng rưng! Bà rưng rưng mắt lệ lì xì cho các cháu
ngoan.
Bạn hắn "Thằng Dụ Dỗ" và
vợ cùng các con là những người "xông đất" nhà hắn đầu năm. Chúc Tết
và lì xì cho các con của nhau. Rồi hai gia đình cùng đưa nhau đi lễ "hái lộc
đầu năm".
Tiếng trống chuông chùa rộn ràng
hòa trong tiếng pháo vang rền. Xác pháo như mưa xuân bay đầy trước cổng Tam
Quan. Gió tung lên trời cao. Mang ước vọng của Lý Toét - Xã Xệ, những người con
tha hương đến đồng bào ruột thịt, chúc mau qua cơn đại dịch Covid 19 - Vũ Hán.
Đưa niềm tin yêu nguyện cầu cho con dân Việt Nam sớm đón Tết đoàn viên, một mùa
xuân ấm no hạnh phúc.
Với hương xuân bát ngát, pháo đỏ
bánh chưng xanh, dưa hành củ kiệu, Bồ đào mỹ tửu, Bà Xã Xệ cao hứng lấy đàn đưa cho chồng và kêu các con
lại cùng hát bài "Ly rượu mừng xuân".
Và với lòng nhớ nước thương nòi,
thi hứng dạt dào, Lý Toét khai bút đầu xuân bằng hai câu đối:
"Trâu
già qua đời dân mất hết tự do dân chủ
Cọp
trẻ đến thác nước không còn độc lập hòa bình"
Bửu
Truyền
